بررسی پایداری عملکرد ارقام و دو رگه های امید بخش پنبه در شمال خراسان و دشت مغان

به منظور دست یابی به ژنوتیپ های با خواص کمّی و کیفی مطلوب و سازگار در شرایط آب و هوایی متفاوت، تعداد هشت ژنوتیپ و دو رگه پنبه در قالب طرح آزمایشی پایه بلوک های کامل تصادفی با رقم شاهد (ورامین) در چهار تکرار و در شش منطقه از سال 1376 به مدت دو سال مورد مطالعه قرار گرفتند. با استفاده از آزمون بارتلت تعدادی از مناطق از ادامه تجزیه آماری حذف و پس از اطمینان از یک نواختی آزمایش ها، تجزیه مرکب براساس محیط (سال× مکان) و با فرض تصادفی بودن محیط و ثابت بودن ارقام انجام گردید. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که عملکرد ژنوتیپ ها در سطح یک درصد معنی دار است. هم چنین در تجزیه واریانس مرکب تفاوت بین محیط ها و اثر متقابل محیط × ژنوتیپ در سطح یک درصد معنی دار بود. برای گزینش بهترین واریته با عملکرد بالا و پایدار، آماره های پارامتری مختلف تجزیه پایداری شامل تیپ i پایداری (cvi, si2) ، تیپ ii پایداری (bi, σi2, wi2) ، تیپ iii پایداری (sdi2) و هم چنین آماره های غیرپارامتری براساس میانگین رتبه ارقام (r)، انحراف معیار رتبه (sdr) و روش گزینش هم زمان آماره های پارامتری و غیرپارامتری برای عملکرد و پایداری (ysi) محاسبه گردیدند. در نهایت با در نظر گرفتن خصوصیات مهم زراعی و تکنولوژیکی ارقام از قبیل عملکرد، زودرسی، طول الیاف، کیل و درصد یک نواختی و ظرافت الیاف، دورگه کوکر× بلغار به عنوان رقم جدید پرمحصول و پایدار و واجد صفات مطلوب به عنوان جایگزین رقم ورامین، گزینش گردید.